een nieuwe knie

1. Hoe ontstaan mijn knieklachten eigenlijk?

Het kniegewricht bestaat uit twee botdelen die precies op elkaar passen: het bovenbeen ( dijbeen ) en het onderbeen ( scheenbeen ). De uiteinden daarvan zijn bedekt met een laag kraakbeen, zodat ze soepel en pijnloos over elkaar kunnen bewegen. Hieromheen zit het kniekapsel ( een stevig omhulsel ), de binnen en buitenband en spieren. Als we ouder worden kan het kraakbeen langzaam gaan slijten ( dunner worden ) en soms zelfs helemaal wegslijten. Dan worden de botuiteinden ruw en gaan langs elkaar schuren, waardoor de knie minder goed kan bewegen, dikker en pijnlijk wordt. Dit noemen we artrose. Hoe meer het kraakbeen slijt, hoe erger de klachten meestal worden: meer pijn, zwelling en slechter bewegen en soms krijgt men het gevoel dat de knie meer speling krijgt: de knie voelt instabiel aan.

Knieslijtage kan ook ontstaan door een afwijkende stand van de benen, forse O-benen of X-benen, of omdat er door een ongeval beschadiging is ontstaan in de knie. Ook door bepaalde ziektes, zoals bijvoorbeeld Reuma, kan er knieslijtage ontstaan.

Van alle mensen die een nieuwe knie krijgen is 60% vrouw, hoe dit komt weten we niet. Van alle mensen boven de 55 jaar heeft een op de vijf knieslijtageklachten. Per jaar worden er in Nederland zo'n 18. 000 nieuwe knieën geplaatst! Dit aantal neemt elk jaar toe, o. a. omdat het aantal mensen met overgewicht elk jaar toeneemt!

2. Heb ik zelf invloed op de mate waarin mijn knieën slijten?

Jazeker. Hoe zwaarder de knie wordt belast, hoe sneller het kraakbeen wordt aangetast. Ernstig overgewicht zet de knie extra onder druk. Ook sommige intensieve sporten ( zoals hardlopen of voetballen ) of zware beroepen ( zoals stratenmaker ) vragen veel van een kniegewricht.

Dat betekent overigens niet dat alle bewegingen slecht zijn voor een knie. Integendeel, met mate bewegen helpt juist om het gewricht soepel te houden. Het 'masseert' het kraakbeen en bevordert de opname van de broodnodige bouwstoffen. Zelfs met een versleten en pijnlijke knie is het goed om in beweging te blijven.

3. Wanneer moet ik een nieuwe knie krijgen?

Op het moment dat u op de Röntgenfoto een zeer duidelijke slijtage heeft en uw pijn zo erg wordt dat u in het dagelijks leven er erg veel last of beperkingen van gaat krijgen. Wanneer dat moment daar is, verschilt van patiënt tot patiënt. Als u vaak 's nachts wakker wordt van de pijn, vaak pijnstillers moet slikken, steeds moeilijker kunt lopen of fietsen, krijgt u op een gegeven moment het gevoel dat het zo niet meer gaat: dan bent u voor u gevoel toe aan de operatie.

4. Bestaan er nog andere mogelijkheden dan het laten plaatsen van een kunstknie?

Als uw knie echt helemaal versleten zijn er geen andere mogelijkheden. Is de slijtage in uw knie nog niet zo ernstig, dan kan de pijn in veel gevallen worden bestreden met paracetamol of ontstekingsremmers en andere niet operatieve maatregelen, zie het hoofdstuk "Niet operatieve behandeling van knieslijtage".

Er zijn de volgende operatieve mogelijkheden: plaatsen van een knieprothese, het uitvoeren van een standcorrectie en het uitvoeren van een kniedistractie. Per patient moet worden gekeken wat de beste keuze is.

Bij een kleine, lokale beschadiging in het kraakbeen, bijvoorbeeld na een ongeval, kan het kraakbeen soms worden gerepareerd met gekweekte kraakbeencellen. Bij slijtage in het gehele kniegewricht is dat ( nog ) geen optie.

5. Kan men ook alleen een deel van het kniegewricht vervangen?

Ja, dat kan in ongeveer 20-40% van de gevallen. Bij mensen met knieslijtage is ten gevolge van een forse O-been stand vaak alleen de binnenkant van de knie versleten. Of in het geval van een forse X-been stand alleen de buitenkant, dit komt echter veel minder vaak voor. Dan is het regelmatig mogelijk om alleen de versleten binnenkant ( of buitenkant ) van de knie te vervangen door een zogenaamde "halve knieprothese". In dat geval moeten wel de kruisbanden van de knie nog goed zijn!

Zo bestaat er ook de mogelijkheid om alleen het deel van de knie waar de knieschijf over heen beweegt te vervangen in het geval dat alleen op die plek in uw knie slijtage aanwezig is. Dit wordt een Patello-Femorale prothese genoemd.

6. Bestaat er een minimale of maximale leeftijdsgrens voor een knieprothese?

De gemiddelde leeftijd waarop in Nederland een knieprothese wordt geplaatst, is rond de 70. In feite is er geen echte minimum leeftijd voor een prothese. Indien een patiënt aan de criteria voldoet voor implantatie maakt diens leeftijd niet uit. U bent te jong voor een nieuwe knie, maar zeker te jong om invalide te zijn.  Bij jonge patiënten wordt wel alles gedaan om het moment van implanteren van een prothese zo lang mogelijk uit te stellen. Dit heeft te maken met het feit dat een jonger iemand meestal veel actiever is en een langere levensverwachting heeft en de prothese dus èn langere tijd èn intensiever moet functioneren. Als een patiënt voor zijn 55-ste een kunstknie krijgt, is de kans erg groot dat die later nog een keer moet worden vervangen, ook zien we dat de knie veel vaker vroegtijdig ( binnen 5 jaar ) opnieuw geopereerd moet worden. Bovendien zijn jongere patienten met een knieprothese duidelijk minder tevreden over het resultaat van de nieuwe knie. Indien een patiënt een goede algemene conditie heeft, bestaat er geen bovengrens qua leeftijd. Helaas mogen wij patienten die ouder zijn dan 80 jaar, wegens een verhoogde kans op complicaties, niet in de Bergman Clinics Kliniek voor Bewegingszorg opereren, maar zij kunnen wel worden geopereerd in een algemeen ziekenhuis. 

7. Hoe lang gaat een knieprothese mee?

De overlevingsduur van een prothese is bij verstandig gebruik meestal meer dan 15 jaar en wellicht nog langer met de laatste ( 3e ) generatie prothesen. Je zou kunnen zeggen dat ruim 90% van de patiënten na 10 jaar en ongeveer 80% na 25 jaar nog goed functioneert met de totale knieprothese. Bij de halve knieprothese functioneert na 25 jaar nog 70% goed ( The Lancet Vol 393, february 16 2019 ). Lichaamsgewicht en activiteitenniveau, en vooral een leeftijd jonger dan 60 jaar op het moment van implantatie hebben op de overleving van de prothese een groot effect.

8. Hoelang moet ik in het ziekenhuis blijven?

Gemiddeld een nacht / twee dagen. U kunt naar huis als u de knie redelijk kunt buigen ( zodat u in de auto kunt stappen ) en met behulp van krukken zelfstandig kunt lopen en naar het toilet kunt. Verder moet de wond vrijwel droog zijn.

9. Hoe verloopt mijn herstel ( revalidatie ) na de nieuwe knie operatie?

De revalidatie begint op de dag van de operatie. De fysiotherapeut leert u hoe u een bed of een stoel moet in en uit komen en welke houding u bij het zitten en liggen moet aannemen. Daarnaast oefent u samen het lopen met krukken. Vanaf de eerste dag kunt u volledig op het geopereerde been steunen. Patiënten zijn vaak bang dat ze daarmee de prothese kunnen beschadigen, maar daar hoeft u niet bang voor te zijn. Hoe sneller u weer op de been bent, hoe vlotter het herstel verloopt. Daarom is het van belang dat u nadat u uit het ziekenhuis komt snel met uw eigen fysiotherapeut gaat oefenen. Het is daarom handig om al voor de operatie een fysiotherapeut bij u in de buurt te zoeken en alvast afspraken te maken voor de periode na ontslag uit het ziekenhuis. Het is belangrijk om in de eerste 3 maanden na de operatie nog geen krachttraining te doen, dat is in die periode nog te veel voor uw nieuwe knie.

10. Hoelang duurt het herstel en wanneer kan ik weer werken?

Na ontslag uit het ziekenhuis hebt u een aantal weken hulp nodig. Dit bijvoorbeeld voor het doen van boodschappen, hulp bij het huishouden en bij uw eigen verzorging. In het ziekenhuis kan men indien nodig bijvoorbeeld thuiszorg voor u aanvragen.

De eerste vier tot zes weken loopt u met twee krukken, daarna nog tot zo'n zes weken met één. Gedurende minimaal drie maanden blijft u twee tot drie keer per week met de fysiotherapeut oefenen om uw knie weer goed te laten bewegen en uw spieren sterker te maken. De eerste zes maanden blijft de knie wat reactief: stijf, dik en warm aanvoelen. In die periode kan het prettig zijn om de knie af en toe even te koelen met "cold packs". Zorg er wel voor dat u deze niet op de blote huid legt! Pas na anderhalf tot twee jaar is het herstel helemaal voltooid! Pas dan kunt u voor u zelf bepalen hoe tevreden u bent over het eindresultaat. 

Uit een scandinavisch onderzoek blijkt dat de mediane periode van ziekteverzuim rondom een nieuwe knie operatie 117 dagen was voor vouwen en 96 dagen voor mannen. Twee jaar na de nieuwe knie operatie waren 17% van de vrouwen en 12% van de mannen nog steeds niet aan het werk! Een analyse van de spaarzaam beschikbare literatuur laat zien dat de meeste patiënten de werkzaamheden weer  9 tot 12 weken na de operatie weer oppakken. Dit is dan deels afhankelijk van de werkzaamheden, maar met name afhankelijk van de motivatie van de patiënt. 72% had het werk tenminste parttime hervat binnen 3 maanden na de knieprothese operatie. Het weer oppakken van het werk leidt niet tot meer complicaties of een verhoogde kans op het moeten reviseren van de knieprothese. 

11. Wanneer mag ik weer zelf autorijden?

Deze vraag is lastig te beantwoorden. Om weer auto te rijden moet u geestelijk en lichamelijk gezond genoeg zijn. U bent hiervoor altijd zelf verantwoordelijk. Verandert uw gezondheid of uw situatie? In de wegenverkeerswet 1994 staat niet precies bij welke aandoening (of na welke operatie) u wel of niet een voertuig mag besturen. Maar er staat wel dat u veilig en verantwoord moet kunnen rijden. U moet natuurlijk goede controle over de benen hebben om auto te rijden en geen gevaar te veroorzaken. En u moet het voertuig goed kunnen besturen.In artikel 5 van deze wet staat dat het verboden is om gevaar te veroorzaken in het verkeer. Het kan dus indirect wel verboden zijn om te rijden na een operatie als het daardoor gevaarlijk is om te rijden. Volgens artikel 6 is het verboden om je in het verkeer zo te gedragen, dat daardoor een ongeluk ontstaat. Uw polisvoorwaarden kunnen uitsluiten dat u mag rijden met gips of na een operatie. Kijk dat dus na! Op de website van het CBR staat meer informatie over autorijden bij veel voorkomende gezondheidssituaties.

12. Kan de prothese worden vervangen? En hoe vaak kan dit?

De losgeraakte of versleten knieprothese kan worden vervangen, dit noemen we een revisieoperatie. Het functionele resultaat is bij een revisieoperatie vaak minder goed ten aanzien van kniefunctie en kniebelastbaarheid. Theoretisch kan een knieprothese meerdere keren worden gereviseerd. De eerste verschijnselen van een loslating of slijtage worden meestal op een gewone röntgenfoto herkend. Na een revisie operatie is de kans dat een re-revisie nodig is ongeveer 19% binnen 8 jaar.

13. Wat zijn de gevolgen van een infectie van de prothese?

Als de infectie binnen 6 weken na operatie optreedt en direct wordt behandeld met uitgebreid spoelen van de knie en het geven van antibiotica bestaat er een redelijke kans dat de prothese kan worden behouden. Ontstaat de infectie na een langere termijn, dan moet de prothese meestal uiteindelijk worden verwijderd om later na volledige genezing van de infectie weer een nieuwe prothese te implanteren of in zeldzame gevallen de knie vast te zetten ( artrodese ).

Een geïnfecteerde prothese vereist vaak meerdere operatieve interventies en meestal 6-12 weken om het bot vrij van bacteriën te krijgen.

14. Zijn er problemen te verwachten bij de veiligheidscontroles op luchthavens?

Met de hedendaagse controles zal de prothese het beveiligingssysteem alarmeren. Meestal volstaat uitleg over de knieprothese. De kans is reëel dat u wordt gefouilleerd door een douanebeambte. Helaas is dit niet te voorkomen d.m.v. een medische verklaring, deze zijn namelijk te makkelijk na te maken / te vervalsen.

15. Mijn knie maakt klikkende geluiden. Waardoor komt dit en kan het kwaad?

Een knieprothese bestaat uit twee metalen oppervlakken met daartussen een polyethyleen tussenlaag. Deze oppervlakken veroorzaken de klikkende sensaties. De geluiden komen vooral in de beginfase voor als de spierkracht en spiercoördinatie nog op niveau moet worden gebracht. Hoewel de patiënt de geluiden als eng ervaart, veroorzaken zij geen schade aan de prothese. Ook langere tijd na de operatie kan de orthopeed bij voldoende ontspanning van spieren deze geluiden opwekken.

16. Moet ik antibiotica gebruiken bij een behandeling van de tandarts?

Hierover zijn de meningen verdeeld. Indien er ingrijpende behandelingen plaatsvinden ( bij voorbeeld drainage van een abces ) verdient het aanbeveling wel antibiotica te gebruiken voor, tijdens en na de behandeling. Dit is i.p. ter beoordeling van de tandarts. Uw tandarts kan de richtlijn hiertoe nalezen op de website www.richtlijnendatabase.nl onder Antibioticaprofylaxe bij gewrichtsprothese.

Voor uitgebreide informatie over antibiotica en een nieuwe knie kunnen u en uw behandelaar het hoofdstuk Antibiotica en uw nieuwe knie raadplegen.

17. Mag ik met de prothese sporten?

Ook hierover zijn de meningen zeer verdeeld. Sportieve activiteiten met een behoorlijke impact op de prothese kunnen beter worden vermeden. Het kan de overlevingsduur van de prothese in negatieve zin beïnvloeden. Dit geldt bij voorbeeld voor voetbal, handbal, vechtsporten en hardlopen. Onder andere schaatsen, skiën, fietsen, zwemmen, golf, recreatief tennis en fitness zijn doorgaans niet schadelijk voor de prothese. Het dragen van een sportbrace kan meer zekerheid geven en vermindert het risico op letsel van de kniebanden. Overleg de wens tot sportbeoefening altijd met de behandelende specialist.

Voor uitgebreide informatie over wel en niet toegestane sporten kunt u het hoofdstuk Sporten met een nieuwe knie raadplegen.

18. Is de operatie pijnlijk?

De implantatie van een knieprothese is meestal pijnlijker en langdurig pijnlijker dan de implantatie van een heupprothese. Ook het oefenen wordt als veel zwaarder ervaren.

Er zijn echter diverse methoden om de pijn in de periode na operatie te bestrijden en in onze kliniek functioneert een pijnprotocol waarbij de postoperatieve pijn zo goed mogelijk gemonitord en bestreden wordt, waardoor de pijn in de periode vlak na de operatie vaak goed uit te houden is.

In de periode na ontslag naar huis ervaren de meesten vaak meer pijn dan vlak na de operatie! Met name ook 's nachts ervaren velen in de eerste weken / maanden vaak pijn waardoor men vaak niet goed kan slapen. De knie kan het eerste half jaar dik, warm en pijnlijk zijn. Een nieuwe knie betekent helaas toch een beetje pijn lijden en hard werken aan het herstel!

Patienten die Oxycodon gebruiken na de operatie moeten dat maar een korte periode gebruiken, het liefst minder dan twee weken, gezien het een zeer verslavend middel is!

19. Kan na een osteotomie nog een prothese worden geïmplanteerd?

Ja. De osteotomie zorgt voor een betere stand van het been en heeft geen negatieve gevolgen voor de prothese. Er kan echter alleen een totale knieprothese worden geplaatst en geen halve knieprothese. Een osteotomie kan echter de noodzaak om een prothese te implanteren soms jaren uitstellen, vaak wel 10 jaar.

20. Kan na een halve knieprothese nog een totale knieprothese worden geïmplanteerd?

Ja. Het is echter soms wel noodzakelijk om een zogenaamde revisie-knieprothese te gebruiken, waarbij theoretisch de kans op complicaties en de kans op een kortere levensduur van de prothese iets groter is. Wanneer de halve knieprothese verwijderd wordt, beschadigt het onderliggende bot en moeten er soms extra onderdelen aan de nieuwe knie worden toegevoegd om weer een goede fundering voor de nieuwe knie te maken. Deze onderdelen kunnen bestaan uit metalen blokjes om het bot op te vullen en een steel die aan de nieuwe knie vast komt te zitten ter ondersteuning van de nieuwe knie, te vergelijken met een heipaal bij de bouw van een huis.

21. Kan ik met een knieprothese knielen of hurken en weer alles doen wat ik vroeger ook kon?

Meestal zal knielen en hurken niet gaan. Indien het na de operatie wel mogelijk is, dan is het de vraag of het verstandig is om het te doen, gezien de grote krachten die dan op de kunststof tussenschijf en op de knieschijf komen, hetgeen op de lange termijn problemen kan geven. De mate waarin de nieuwe knie na de operatie kan buigen hangt met name af van de mate waarin de knie voor de operatie kon buigen!! In tegenstelling tot een nieuwe heup, waarmee de meeste patiënten weer vrijwel alles kunnen, geeft een nieuwe knie uiteindelijk toch nog best veel beperkingen! De meeste mensen "voelen" ( en dan bedoelt men geen pijn ) dat ze een ander gewricht hebben. Hoe goed de nieuwe knie kan buigen en strekken kan wat tegenvallen en de knie blijft vaak toch nog wat gevoelig. Nog geen tien procent van de mensen met een nieuwe knie vertelt dat de nieuwe knie aanvoelt alsof het een eigen natuurlijke knie is.

22. Welke vragen moet ik voor mezelf beantwoord hebben aan het einde van het polikliniekbezoek / voor dat ik tot een operatie besluit?

1: Welke ( behandel-)opties heb ik als patient?

2: Welke resultaten kan ik verwachten?

3: Wat zijn de risico's van de behandeling voor mij?

4: Heb ik al zo veel klachten ( pijn en of beperkingen) dat een operatie voor mij echt nodig is?

top van de pagina↑